Tuesday, October 31, 2017

නොබෙල් ගේ කැමැත්ත

අවංකවම කිව්වොත් මට මුලින්ම තෑග්ගක් ලැබිච්ච දවස ගැනනම් මට මතකයක් නෑ. ඒ කිව්වේ අම්මගෙන් තාත්තගෙන් නැතුව පිට කෙනෙක්ගෙන් තෑග්ගක් හැටියට දෙයක් ලැබිච්ච දවසක් ගැන. මතක අයත් ඇති.

ඉතින් සමහරු ආදරේට දෙන තෑගිත් තියනවා. තරහට දෙන තෑගිත් තියනවා. අපේ අම්මට එහෙම සුරතල් සතෙක් තෑග්ගක් හැටියට දුන්නොත් ඒක බාර ගන්නේ තරහට දීපු තෑග්ගක් විදිහට. අත්දුටුවයි. ප්‍රත්‍යක්ෂයි.

ඒ වගේමයි තෑගි කිව්වම භෞතික තෑගි තියනවා. අතට අහු වෙන එව්වා. සාරියක්, බෑග් එකක් එහෙම නැත්නම් චොකලට් එකක් දුන්නොත් අන්න භෞතික තෑග්ගක්. එතකොට අනිත් ජාතිය තමයි අස්පෘශ්‍ය තෑගි. අතට අහු නොවෙන ඒවා. ඒ කිව්වේ හාද්දක්, හිනාවක් වගේ දෙයක්. ඒවත් සමහරුන්ට තෑගි තමයි.

ඉතින් ඔය එක එක විදිහේ තෑගි තිබුනට සාමාන්‍යයෙන් කාටහරි තෑග්ගක් දෙන්නේ  එයා මොනවා හරි දෙයක් achieve කරොත් නේ. එතකොට උපන්දින තෑගි? උපන්දිනේ කියන්නෙත් ඉතින් එක්තරා විදියක achievement එකක් තමා. ඔය විදිහට කාටහරි ලැබෙන්න පුළුවන් හොඳම තෑග්ගක් තියනවා. ඒ තමා නොබෙල් තෑග්ග. ඕක ගැන මම මේ ලඟදි ටිකක් හොයලා බැලුවා නිකමට.




                                                   ~~~~~~~~~~~~~~

ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් ස්වීඩනයේ බිහි වෙච්ච අග්‍රගණ්‍ය රසායන විද්‍යාඥයෙක් වගේම ඉංජිනේරුවෙක්. ඔහු ඉපදුනේ 1833 ඔක්තෝබර් 21 වෙනිදා ස්වීඩනයේ ස්ටොකෝල්ම් (Stokholm) වල. ඔහුගේ ජීවිත කාලය ඇතුළත නව සොයා ගැනීම් 355 කර ඔහු උපයන ධනය අති මහත්. මේ සොයා ගැනීම් අතර "ඩයිනමයිට්" කා අතරත් ප්‍රසිද්ධයි.

නොබෙල් අවිවාහකයෙක් නිසා ඔහුට දරුවන් ඉඳලා නැහැ. ස්වීඩනයේ ඉපදුනත් ඔහු පසුව රුසියාවේත් ප්‍රංශයේත් ජීවත් වෙලා තියනවා. ඔය අතරේ හරි අපූරු වැඩක් සිද්ධ වෙනවා. ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් ගේ සොහොයුරා "ලුඩ්විග් නොබෙල්" මිය ගිහින් ඒ ප්‍රවෘත්තිය පත්තරවල පළ වෙනවා.  හැබැයි පත්තර කාරයින්ට පොඩි වැරදීමක් වෙනවා. ඔවුන් හිතන්නේ මිය ගියේ ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් කියලා. ඉතින් පත්තර වල පළ වෙනවා මෙන්න මෙහෙම හෙඩ් ලයින් එකක්.

"මරණයේ වෙළෙන්දා මිය යයි"

කියලා. ඔහුගේ ඩයිනමයි සොයා ගැනීම නිසා මිනිසුන් මරන්න පහසු මාර්ගයක් පෑදුනා කියන අදහස නිසා තමයි එහෙම දෙයක් උනේ. ඉතිං මේක දැකපු නොබෙල් ට මොනවා හිතෙන්න ඇද්ද නේද? ඇත්තටම ඔහු මේ ගැන හරියට හිතුවලු. තමන්ගේ තුන් හිතකවත් නොතිබිච්ච දෙයක් ගැන මෙහෙම චෝදනා එනකොට දුක නැද්ද කාට උනත්. නොබෙල් කල්පනා කළා ලු තමන් ගැන ලෝකයා ට මතක හිටින්න ඕන මේ විදිහට නෙමෙයි, මීට වඩා හොඳ විදිහකට කියලා.  Nobel Price කියන සංකල්පයට පදනම වැටුනේ ඔන්න ඔතනින් කියලයි කියන්නේ.

ඉතින් ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් වර්ෂ 1895 ඔක්තෝබර් 27 වෙනිදා ඔහුගේ අවසන් කැමැත්ත ලියනවා පැරිසියේ දී, මෙන්න මේ විදියට.



සාරාංශය ගත්තොත් ඔහුගේ සොයුරන්ගේ දරුවන්ටත් සේවකයින්ටත් යම් මුදලක් වෙන් කර අවසානයේ ඉතිරි මහා ධනස්කන්දය අරමුදලක් බවට පත් කරන්නත් එයින් වසරක් ගානේ ලැබෙන පොළිය කොටස් පහකට බෙදන්නටත් ඒ කොටස් පහ අංශ පහකින් ලෝකයාට වටිනාම සේවයක් කරන පස් දෙනාට පිරිනමන්නත් ඉල්ලා සිටිනවා. ඒ අංශ පහ නම්,

1. භෞතික විද්‍යාව 
2. රසායන විද්‍යාව 
3. ජීව/වෛද්‍ය විද්‍යාව
4. සාහිත්‍යය 
5. ලෝක සාමය  

මෙයින් සාම ත්‍යාගය විතරක් සංවිධානයකට පිරිනැමීමේ හැකියාව තියනවා. අනෙත් ත්‍යාග ලැබෙන්න ඕනේ පුද්ගලයින්ට විතරයි. මේ ත්‍යාග ප්‍රදානයේදී ත්‍යාග ලාභියාගේ ජාතිකත්වය ගැන නොසළකන ළෙස ඔහු සඳහන් කරනවා. වර්ෂ 2001 දී ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් ගේ පරපුරේ මුණුබුරෙක් වෙච්ච "පීටර් නොබෙල්" මේ අරමුදලට තවත් මුදලක් එකතු කරලා මේ අංශ පහට තවත් අංශයක් එකතු කරනවා. ඒ තමා

"ආර්ථික විද්‍යා අංශය".

2009 දී ආර්ථික විද්‍යා අංශයෙන් නොබෙල් තෑග්ග දිනාගත් "එලිනෝර් ඔස්ට්‍රම්" එක්ක වැඩ කරන්න මටත් වාසනාවන්ත අවස්ථාවක් ලැබුණා.

ත්‍යාග ලාභීන් තෝරා ගැනීමේ කාර්යය භාරය ඔහු පවරන්නේ ස්වීඩනයේ විද්‍යායතන කිහිපයකට.

මේ විදියට අවසන් කැමැත්ත ලියන නොබෙල්, ඔහුගේ අවසාන කාලය ගත කරන්නේ ඉතාලියේ Sanremo නගරයේ. 1896 දී ඔහු මිය යනකොට වයස 63 ක්. 

මුල්ම නොබෙල් ත්‍යාග ප්‍රධානය සිද්ධ වෙන්නේ ඉන් අවුරුදු පහකට පස්සේ, 1901 දී. අද වනතුරු ත් මේ උත්සවයේ රැකගෙන ආපු සම්ප්‍රදායන් කිහිපයක් තිබෙනවා. නොබෙල් ත්‍යාග ප්‍රදානෝත්සවය පැවැත්වෙන්නේ ස්වීඩනයේ උනත් සාම ත්‍යාගය ප්‍රධානය කරන්නේ නෝර්වේ වල. ස්වීඩනයේ නොබෙල් ගේ උපන් නගරයේ අනෙක් ත්‍යාග ප්‍රධානය සිද්ධ වෙනවා. ත්‍යාග ප්‍රදානයෙන් පස්සේ අමුත්තන් 1300 කගේ සහභාගිත්වයීන් සුපිරි මාදිලියේ භෝජන සංග්‍රහයක් පැවැත්වෙනවා.

මේ තියෙන්නේ ඒ උත්සව ශාලාව



  ඔය මැද මේසයක් තියනවා නේද, ඒ තමා රාජකීය මේසය. ස්වීඩනයේ රජ පවුලත් ත්‍යාග ලාභීනුත් ඉඳ ගන්නේ මේ මේසයේ. මේ උත්සවය සරසන්න මල් ගේන්නේ නොබෙල්ගේ අවසාන කාලය ගත කරපු ඉතාලියේ සැන්රෙමෝ නුවරින්.

මේ වෙද්දී ප්‍රදානය කරපු නොබෙල් ත්‍යාග අතරින් අපට හොඳින් මතක හිටින තෑගි කිහිපයක් තියනවා.

1. මාරි කියුරි - භෞතික හා රසායන විද්‍යා අංශ වලින් දෙවතාවකදී. අංශ දෙකකින් ත්‍යාග ලබා ගත්  එකම පුද්ගලයා ඇය ලු. පවුලක් වශයෙන් වැඩිම නොබෙල් ත්‍යාග ගණනක් ලබාගෙන තියෙන්නෙත් මාරි-පියරි කියුරි පරම්පරාව ලු (ඔවුන්ගේ දියණියත් ඇතුළුව). තෑගි ගණන 5 ක්.


2. මලාලා යුසෆ්සයි - මලාලා ගේ කතාව නම් හැම දෙනාම දන්නවා. ඇය තමයි ලා බාලම නොබෙල් ත්‍යාග ලාභියා. ඇයට නොබෙල් සාම ත්‍යාගය ලැබුනේ අවු. 17 දී.

3. ඇල්බට් අයින්ස්ටයින් - භෞතික විද්‍යා අංශය. 1921 දී.

4. නෙල්සන් මැන්ඩෙලා - සාම ත්‍යාගය. 1993 දී.

5. තෙරේසා මවු තුමිය - සාම ත්‍යාගය. 1971 දී.

මහත්මා ගාන්ධි ත්‍යාගය සඳහා පිට පිටම යෝජනා උනත් ඔහු මිය යන්න කලින් ඒක ලැබෙන්නේ නැහැ. මිය ගිය කෙනෙක් ට නොබෙල් ත්‍යාගය ලබා දීමක් සිද්ධ වෙන්නේ නැහැ. ඔහු මිය ගිය අවුරුද්දේ (1948) කිසිම කෙනෙක්ට සාම ත්‍යාගය ලබා දුන්නේ නැහැ ලු.

මේ ලිස්ට් එකට තවත් එකතු කරන්න පුලුවන්නම් කමෙන්ට්  කරන්න කියලා ඉල්ලනවා.

ඔන්න ඔහොමයි ඉතින් නොබෙල් තෑග්ගේ කතාව.

ඇල්ෆ්‍රඩ් නොබෙල් හිතුවා වගේම අපිට එයාව මතක තියෙන්නේ ඩයිනමයිට් නිසා නෙමෙයි නේද? :)


Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...